Vi phạm bản quyền âm nhạc là chuyện phổ biến lâu nay, gần đây, vấn nạn này lại tiếp tục nổi cộm với đủ hình thức sai phạm.
Đủ kiểu sai phạm
Cả 2 ca khúc “Hoa nở không màu”, “Buồn làm chi em ơi” do ca sĩ Hoài Lâm hát, nhạc sĩ Nguyễn Minh Cường sáng tác đều trở thành hit và có không ít bản cover trái phép trên YouTube từ cuối tháng 7.2020. Điều đáng nói, không chỉ có những người cover để giải khuây mà một số khác còn sử dụng vào mục đích tạo ra thu nhập bằng việc “bật kiếm tiền” trên YouTube.
Ca khúc Hoa nở không màu bị nhiều người cover trái phép. Ảnh: NSCC
Nhạc sĩ Nguyễn Minh Cường đã liên tục đăng lên trang cá nhân Facebook về việc sai phạm sau khi phát hiện những người sử dụng các ca khúc này trái phép và trong đó, đáng chú ý là trường hợp của Văn Mai Hương khi hát “Hoa nở không màu” tại một phòng trà và sau đó đăng tải lên YouTube cá nhân vào cuối tháng 7.2020. Nữ ca sĩ sau đó đã nhận sai và gửi lời xin lỗi đến tác giả vào ngày 4.8. Cô giải thích đó là yêu cầu ngẫu hứng của khán giả và khi đăng tải lên YouTube cá nhân, cô không bật chế độ “kiếm tiền” nên không biết đây là sai phạm. Ngoài ra, còn có YouTube Đur Siu Official 81 đã cover ca khúc Hoa nở không màu vào ngày 10.8 nhưng phần mô tả không ghi rõ sáng tác của ai, nguồn gốc tác phẩm. Clip này bật chế độ “kiếm tiền” khi chưa xin phép tác giả. Sau khi bị nhạc sĩ Nguyễn Minh Cường phản ánh vào ngày 18.8, chủ kênh YouTube này đã xóa clip và gửi lời xin lỗi.
Trước đó, trong tập phát sóng của bộ phim “Xin chào hạnh phúc” vào 20h00 tối ngày 21.7. Trong tập phim này, nhà sản xuất đã lồng ghép một đoạn nhạc từ ca khúc “Hoa nở không màu” với giọng hát của nam ca sĩ Hoài Lâm mà chưa có sự xin phép của tác giả. Sau đó, nam nhạc sĩ đã lên tiếng vào 22.7. Và đến tối 22.7, phía êkíp đã liên lạc với nam nhạc sĩ để xin lỗi và rút kinh nghiệm.
Liên lạc với nhạc sĩ Nguyễn Minh Cường vào ngày 14.9, anh cho biết: “Khi phát hiện ra bất kỳ trường hợp nào vi phạm bản quyền âm nhạc, tôi rất khó chịu. Việc đầu tiên cần làm là tra cứu các bên liên quan xem phía vi phạm có liên hệ với bên nào để xin phép trước không. Nếu như không thì mình mới liên hệ với người sai phạm để làm rõ vụ việc này với họ”.
Ngoài nhạc sĩ Nguyễn Minh Cường, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung cũng từng gặp không ít trường hợp sử dụng nhạc của anh mà chưa xin phép. Điển hình là tác phẩm “Nhật ký của mẹ” bị đoàn phim “Quỳnh búp bê” sử dụng mà chưa có sự đồng ý của tác giả. Sau đó, phía ekip đã gửi lời xin lỗi đến nam nhạc sĩ. Trong khi đó, trước đây, bộ phim điện ảnh “Ngôi nhà bươm bướm” cũng từng sử dụng nhạc của Noo Phước Thịnh trái phép khiến nam ca sĩ đã yêu cầu bồi thường 500 triệu đồng.
“Khi gặp trường hợp có nhiều người sử dụng bài hát nhưng chưa xin phép, ban đầu tôi thấy vui vì chứng tỏ bài hát mình sáng tác có sức hút. Tuy nhiên, sau đó là sự khó chịu vì không được xin phép, báo trước và mỗi sản phẩm ra mắt đều ấn định cho một ca sĩ rồi. Nếu khán giả cover thì không sao nhưng nếu nghệ sĩ khác sử dụng trái phép để kinh doanh thì không. Tùy theo mối quan hệ, cảm tình, thái độ mà tôi có lối ứng xử cho phù hợp. Nếu công ty kinh doanh âm nhạc sai phạm thì phải dùng luật, còn với những anh chị nghệ sĩ thì mình phải nhắc nhở, răn đe hoặc tìm cách giải quyết ổn thỏa”, nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung chia sẻ với phóng viên vào ngày 20.9.
Cần mạnh tay hơn trong việc xử lý sai phạm
Theo nhạc sĩ Nguyễn Văn Chung, khi sử dụng các bản nhạc của nhạc sĩ, thậm chí là cover thì cũng cần phải thực hiện 2 thao tác quan trọng: “Thứ nhất là: Xin phép trực tiếp tác giả hoặc xin phép thông qua Trung tâm bảo vệ quyền tác giả tại Việt Nam. Xin phép ở đây là việc được sử dụng, cover…
Thứ hai là thực thi nghĩa vụ quyền tác giả, tức phải gửi lại một phần chi phí tác quyền cho đó cho tác giả. Ví dụ một YouTuber, hoặc một ca sĩ cover trên YouTube thì sẽ sản sinh ra lợi nhuận từ việc “bật kiếm tiền” mà YouTube trả cho họ thông qua lượng view kiếm được. Họ phải có nghĩa vụ thông báo với nhạc sĩ để chi trả 30% từ doanh thu đó”, nam nhạc sĩ cho biết.
Nhạc sĩ Nguyễn Minh Cường chia sẻ với phóng viên vào ngày 14.9: “Xin phép tác giả hoặc chủ sở hữu tác phẩm đó là việc nhất định phải làm, vì đó thể hiện sự tôn trọng. Nếu muốn sử dụng tác phẩm với mục đích mang tính thương mại thì cần phải có hợp đồng và thanh toán phí tác quyền mới được sử dụng”.
Trao đổi với Luật sư Trần Minh - văn phòng luật sư L&P tại TPHCM vào 23.9, ông cho biết hiện nay việc xử phạt vi phạm tác quyền vẫn còn nhẹ tay. Một phần do tâm lý ngại khởi kiện của những người bị xâm phạm quyền tác giả. Hai là việc họ không muốn làm lớn chuyện để tránh nhiều mối quan hệ giữa nghệ sĩ trong showbiz bị “gãy đổ”. Thêm nữa, sau khi có trường hợp vi phạm, thường các bên sai phạm đã liên hệ xin lỗi hoặc bồi thường khiến các nhạc sĩ, ca sĩ sở hữu bài hát đó nguôi giận và không đưa việc này ra pháp luật. “Tôi nghĩ thời gian tới, các tác giả, người sở hữu tác phẩm âm nhạc phải mạnh tay hơn để giải quyết triệt để các trường hợp vi phạm nhằm tránh những việc tương tự diễn ra. Ngoài ra, khi cần thiết phải mạnh tay sử dụng pháp luật để bảo về quyền lợi của mình”, luật sư Trần Minh nói thêm.
Tác phẩm âm nhạc đi tìm tên tác giả
